Το τελευταίο τεύχος της αγαπημένης ARB είναι -ως συνήθως- απολαυστικό και αξιανάγνωστο από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα: περιλαμβάνει εκτός των άλλων ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κριτικό οδοιπορικό της Άννας Δαμιανίδη στην Αθήνα του Σάουμπερτ και του Κλεάνθη, την εμβριθή παρουσίαση του πολύ καλού βιβλίου του Ντανιέλ Κοέν «Μια ανησυχητική εισαγωγή στην οικονομία» από τον Μιχαήλ Ζουμπουλάκη, οξεία κριτική του Στάθη Ν. Καλύβα στο βιβλίο περί βίας του Ζίζεκ και πολλά ακόμη ερεθιστικά κείμενα. Αναζητήστε τη σε ψαγμένα περίπτερα, είναι ό, τι καλύτερο υπάρχει! Εμείς, στο κλίμα των ημερών, και κλείνοντας προσώρας έναν κύκλο, αναδημοσιεύουμε το διαφωτιστικότατο editorial της ARB, με θέμα το ΕΚΕΜΕΛ. Αφού στην «Καθημερινή» ακούγεται μόνο η μία πλευρά, πάλι καλά που δημοσιεύονται τέτοια κείμενα που ρίχνουν φως στο τι ακριβώς κάνει το ΕΚΕΒΙ και τι το ΕΚΕΜΕΛ. Αξίζει να διαβαστεί.
ΕΚΕΜΕΛ: ΘΑΜΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Αν στα τέλη του προηγούμενου Απριλίου επέλεγε κάποιος να πάει στην 7η Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, που διοργανώνεται σε περίπτερα της ΔΕΘ από το Εθνικό Κέντρο του Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), θα ξαφνιαζόταν, και όχι ευχάριστα. Κι αυτό διότι η μία από τις πρώτες εικόνες που θα αντίκριζε θύμιζε περισσότερο μεσημεριανάδικο της φτηνής ιδιωτικής τηλεόρασης παρά χώρο συντελεστών και καταναλωτών βιβλίων. Τι συνέβαινε ακριβώς; Σε ένα σκηνικό με κουζίνες, τηγάνια, κατσαρόλια και (όχι καπνισμένα) τσουκάλια, κυρίες με μεγάλες κουτάλες σοτάριζαν κρεμμύδια, πρόσθεταν κάρι και, γενικώς επιδείκνυαν τις ικανότητες τους στο μαγείρεμα, επεξηγώντας τις μεθόδους τους και διαφημίζοντας βιβλία με συνταγές μαγειρικής. Μια πολυέξοδη γιορτή έκθεσης και προώθησης του βιβλίου είχε παραδοθεί στις τηλεοπτικές μαγείρισσες.
Ήταν άραγε η μαγειρική ο τρόπος προσέλκυσης νέων αναγνωστών στο σημαντικότερο προϊόν γνώσης και ψυχαγωγίας που είναι το βιβλίο; Περιμένει κανείς πως η προσέλκυση και η μύηση στην ανάγνωση μπορεί να γίνει με τέτοια κακόγουστα θεάματα; Αναρωτήθηκε κανείς από τα στελέχη του αν, όντως, στόχος του ΕΚΕΒΙ είναι να επενδύει σε τόσο ξένα προς τη φύση της ανάγνωσης σόου, μάλιστα σε μια εποχή πολύπλευρης κρίσης; Και να σκεφτεί κανείς ότι εάν η τιμώμενη χώρα στην έκθεση δεν ήταν η Κίνα (τα κεφάλαια της οποίας προσδοκά με λαχτάρα η ελληνική πολιτεία) με δυσκολία θα εκταμιεύονταν χρήματα για τη διοργάνωση, καθόσον ήδη η χώρα είχε μπει τελεσίδικα στη δίνη της διαρθρωτικής οικονομικής κρίσης, μια από τις άμεσες συνέπειες της οποίας θα έπρεπε να είναι η μείωση της κρατικής σπατάλης για γιορτές, που ναι μεν μπορεί να τις απολαμβάνουν οι εκπρόσωποι των συντεχνιών του βιβλίου αλλά στην πραγματικότητα είναι άνευ πρακτικού αντικρίσματος.
Λίγες εβδομάδες μετά από εκείνη τη γιορτή ήρθε η ώρα του λογαριασμού: Το Υπουργείο Πολιτισμού διαμήνυσε και στο ΕΚΕΒΙ, όπως και σε αρκετούς άλλους φορείς και οργανισμούς της εποπτείας του, ότι πρέπει να μειώσει το κόστος λειτουργίας του. Οι άνθρωποι της διοίκησης έλαβαν το μήνυμα και απάντησαν με δραστικά μέτρα. Περιορίζοντας κάποιες από τις διεθνείς δραστηριότητες του ΕΚΕΒΙ, συνήθως την υποχρέωση να παρίσταται με αντιπροσωπεία σε ξένες εκθέσεις, απέλυσαν τους υπαλλήλους που εμπλέκονταν σε αυτές. Και θεώρησαν ότι ο προϋπολογισμός θα ισοσκελιζόταν αν το ΕΚΕΒΙ έκοβε την τακτική επιχορήγηση ποσού των 100.000 ευρώ που ήταν υποχρεωμένη η διοίκηση του να παράσχει προς το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας (ΕΚΕΜΕΛ). Έτσι, έκοψαν την επιχορήγηση αυτή, στερώντας το ΕΚΕΜΕΛ από τον βασικό κρατικό πόρο του.
Ήταν άραγε πεταμένα λεφτά, πήγαιναν στο βρόντο τα 100.000 ευρώ, τα ‘’λεφτά του φορολογούμενου πολίτη’’ που προωθούνταν στο ΕΚΕΜΕΛ; Ποια είναι η αρμοδιότητα του, ποιες είναι οι δραστηριότητες του; Θα χάσει πράγματι ο χώρος της ελληνικής κουλτούρας κάτι χρήσιμο, κάτι αναγκαίο, αν αναγκαστεί να κλείσει ή, πάλι, δεν τρέχει τίποτα, είναι και το ΕΚΕΜΕΛ τμήμα του μεγάλου , σπάταλου και αναποτελεσματικού κράτους;
Στην πραγματικότητα, το ΕΚΕΜΕΛ είναι πολύ πιο χρήσιμο από το ΕΚΕΒΙ. Ο πυρήνας της κρατικής πολιτικής βιβλίου θα έπρεπε να είναι οι ενασχολήσεις του. Είναι ένας φορέας επικεντρωμένος στη μετάφραση, που συνεργάζεται, χρόνια τώρα, με πνευματικά ιδρύματα και πανεπιστήμια του εξωτερικού, με τα ευρωπαϊκά ινστιτούτα στην Ελλάδα, με ξένους μεταφραστές και νεοελληνιστές. Αποτελεί φυτώριο νέων μεταφραστών. Στο πλαίσιο των λειτουργιών του, επιλέγονται μεταφράζονται και προτείνονται ελληνικά βιβλία σε ξένους εκδότες. Ένα έως πρότινος τηλεγραφικό newsletter, ο Απηλιώτης, μετατράπηκε σε ηλεκτρονικό περιοδικό που αποστέλλεται σε 20.000 ηλεκτρονικές διευθύνσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Προωθεί προς δημοσίευση μεταφρασμένα στα αγγλικά εκτενή αποσπάσματα από πρόσφατα έργα Ελλήνων ποιητών και πεζογράφων, φιλοξενεί κριτικές αποτιμήσεις μεταφρασμάτων και σχετικά δοκίμια καταχωρίζει προδημοσιεύσεις και σχόλια. Επιπλέον, το ΕΚΕΜΕΛ διαχειρίζεται τη λειτουργία δύο ξενώνων στην Πάρο και στην Κρήτη, όπου ανάμεσα σε άλλα διοργανώνονται τα ετήσια σεμινάρια μετάφρασης από τα ελληνικά στα γερμανικά σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια του Μάιντς και του Μονάχου και από τα ελληνικά στα αγγλικά μέσω του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Πρίνστον. Έχει θεσμοθετήσει ετήσιο συνέδριο λογοτεχνικής μετάφρασης, καθώς και τα βραβεία ΕΚΕΜΕΛ, για λογοτεχνική μετάφραση από πέντε γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά), σε συνεργασία με τα ευρωπαϊκά ινστιτούτα της Αθήνας. Απονέμει, σε συνεργασία με το Θεατρικό Εργαστήρι ‘’Διόνυσος’’ το Βραβείο Θεατρικής Μετάφρασης ‘’Μάριος Πλωρίτης’’. Έχει δημιουργήσει αρχείο μεταφραστών (400 μεταφραστές από 22 γλώσσες). Τέλος, είναι μέλος του προεδρείου του ευρωπαϊκού δικτύου RECIT (Réseau européen des centres internationaux de traducteurs), ενός δικτύου που αριθμεί 13 κέντρα σε όλη την Ευρώπη, οι διευθυντές των οποίων έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιήσουν την ετήσια συνάντηση τους το φθινόπωρο στην Πάρο.
Δεν είναι όμως μόνο το εύρος της ετήσιας δραστηριότητας που κάνει απαραίτητη τη λειτουργία του ΕΚΕΜΕΛ. Ούτε μόνο η αξιοσημείωτη διδακτική του πράξη, η επιμόρφωση μεταφραστών της λογοτεχνίας, σε μια εποχή που η μεταφορά κειμένων με αξιόπιστο και δημιουργικό τρόπο από μια γλώσσα σε άλλη είναι το κλειδί της κοινής ευρωπαϊκής κουλτούρας μας, του μέλλοντος της και της δικής μας επιβίωσης μέσα σε αυτό το μέλλον.
Είναι κυρίως ότι το ΕΚΕΜΕΛ είναι το μοναδικό παράθυρο στον κόσμο από τους εν λειτουργία θεσμούς του βιβλίου. Τη στιγμή που το ΕΚΕΒΙ ομφαλοσκοπώντας ανέχεται και συντηρεί πανηγυράκια σαν την Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης με τις μαγείρισσες, το ΕΚΕΜΕΛ παραμένει στραμμένο στην επώδυνα δημιουργική σχέση με τα κείμενα, τα νοήματα, τις ιδέες –την επικοινωνία αυτών που παράγονται αλλού με εκείνα που παράγονται εδώ. Κι όλα αυτά με ένα μικρό, ελάχιστο κόστος, με ελάχιστη κοινωνική συνεισφορά, που σίγουρα είναι ανταποδοτική.
Μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα απαξίωσης συνέδεσε την κατάργηση της επιχορήγησης προς το ΕΚΕΜΕΛ με την απαίτηση των πολιτών για λιγότερο Δημόσιο. Ένας δημόσιος φορέας λιγότερος, είπαν μερικοί. Ισοπεδωτικά και επιπόλαια, μετρούν ως θρίαμβο του φιλελεύθερου πνεύματος και τον αγώνα για λιγότερο Δημόσιο τον στραγγαλισμό ενός φορέα που ξοδεύει ελάχιστα- και που, κατά τεκμήριον, αυτά που ξοδεύει ανταποδίδονται στην ελληνική κοινωνία. Η ανταποδοτικότητα, αυτό είναι το μέτρο αποτίμησης των υπηρεσιών του Δημοσίου.
Στην Athens Review of Books δεν είμαστε υπέρ της άποψης να μην πειραχθεί τίποτα. Στηρίζουμε τις περικοπές του τεράστιου, δυσκίνητου, γραφειοκρατικού πολυέξοδου και διεφθαρμένου δημοσίου τομέα. Αλλά δεν είμαστε και υπέρ μιας λογικής που βρίσκει τη λύση σε μια επιδρομή: σε τέτοιου τύπου επιδρομές δεν περικόπτονται οι πραγματικά άχρηστοι, οι πολυδάπανοι και οι διεφθαρμένοι φορείς, αλλά οι πιο ανίσχυροι. Εν προκειμένω, δεν μοιάζει το ΕΚΕΒΙ (που δεν έβαλε ούτε στιγμή στη ζυγαριά πανηγυράκια όπως το Φεστιβάλ Βιβλίου) να επέλεξε να απενεργοποιήσει έναν πραγματικά άχρηστο μηχανισμό, αλλά αντιθέτως, έναν ευέλικτο, χρήσιμο, φτηνό μεν αλλά ανταγωνιστικό του. Έχει όμως ο μικρός χώρος του βιβλίου και η χώρα μας την πολυτέλεια να καταργεί χρήσιμους και επιτυχημένους θεσμούς, είτε για λόγους ανυπαρξίας ορθού λόγου είτε εξαιτίας ενός ανταγωνισμού είτε και για λόγους περίσσειας ενός κάποιου τύπου εμπάθειας;
Μήπως υπάρχει τρόπος, χωρίς επιπλέον επιβάρυνση του προϋπολογισμού, να διασωθεί η επιχορήγηση του ΕΚΕΜΕΛ, απλώς περιορίζοντας κάποιες ορατές και περιττές σπατάλες το ΕΚΕΒΙ; Το Υπουργείο Πολιτισμού, που υποτίθεται ότι πρέπει να εποπτεύει όχι μόνο τα μεγάλα αλλά και τα μικρά, θα μπορούσε να παρέμβει με σολομώντειο τρόπο. Να ζητήσει με αυστηρότητα λογικότερη κατανομή των κονδυλίων που προέρχονται από τον Έλληνα φορολογούμενο και που τόσο υποτίθεται ότι τιμούν στο ΕΚΕΒΙ.
The Athens Review of Books
(Ευχαριστούμε τη Χριστίνα Πετκοπούλου δια την αντιγραφήν)
Filed under: Copy Paste |
feleki.wordpress.com 
Σχολιάστε